کارشناس بررسی و بازسازی صحنه جرم

  کارشناس بررسی و بازسازی صحنه جرم

 

1-معادل انگلیسی: Crime Scene Investigation

2- تعریف صحنه جرم،

محلی است که مجرم اقدامات خلاف قانون خود را برای ارتکاب جرم

در آنجا انجام داده است

بررسی صحنه جرم، عبارت است از مجموعه اقدامات فنی،

علمی و قضایی در صحنه جرم برای کشف و شناسایی، بررسی اولیه، مستندسازی از قبیل یادداشت ‏برداری،

تصویربرداری و تهیه کروکی، جمع آوری، بسته‏ بندی، برچسب و شماره‏ گذاری دلایل و مدارک جرم و سایر اقدامات

تخصصی لازم نظیر انگشت‏ نگاری، قالب ‏گیری، چهره‏ نگاری، گرفتن نمونه‏ های زیستی بزه‏ دیده یا اشخاص مظنون

و متهم و نمونه های غیر زیستی یافت شده در صحنه به منظور کشف جرم

( آبین‏ نامه اجرایی حدود اختیارات،شرح وظایف و چگونگی بررسی صحنه جرم، 1396، ماده 4)

صحنه جرم، نزدیک ترین مکان به محل وقوع جرم است که

احتمال پیدا شدن مدارک و شواهد جرم در آن وجود دارد؛ در حقیقت، صحنه جرم سرچشمه حقایق و اطلاعات مربوط

به جرم و مجرم است و چنانچه به طور صحیح و اصولی بررسی شود، آغاز جاده ای است که به مخفی گاه مجرم منتهی می شود.

اصولی که براساس نظریه مبادله (انتقال) ارائه شده، حاکی از آن است اشخاصی که مرتکب جرم می شوند، تقریباً و به طور قهری

آثاری از خود در صحنه جنایت یا نزد مجنی علیه یا هر دو بر جای می گذارند و به طور متقابل، آثاری ازصحنه جنایت یامجنی علیه یا هر دو نزد آنان برجای می ماند.

نظریه مبادله در سال 1930 توسط ادموند لوکارد رییس موسسه جرم شناسی دانشگاه لیون فرانسه ارائه شده است.

براساس این نظریه، با ورود وخروج مجرم در محل وقوع جرم و درگیری مجرم با قربانی و بزه دیده، مدارک فیزیکی و بیولوژیک

از مجرم به محل وقوع جرم یا روی بدن قربانی، یا از محل وقوع جرم و قربانی، روی بدن مجرم منتقل می شود (نجابتی،1381: 117) .

بر اساس نوع جرم ممکن است یک صحنه جرم اولیه و یک یا چند صحنه جرم ثانویه نیز وجود داشته باشد (لن تینی ،2009: 10-6).

نزدیک ترین مکان به محل وقوع جرم را صحنه جرم اولیه می گویند؛ برای مثال، وقتی سرقت مسلحانه در بانک اتفاق می افتد،

بانک صحنه جرم اولیه و خودروی سارقان و مسیر حرکت و محل پارک خودرو، صحنه جرم ثانویه است (مری لن[3]،2003: 132-115)

هدف از بررسی صحنه جرم

توسط  کارشناس بررسی و بازسازی صحنه جرم

دستیابی به مدارک و دلایل جرم و جمع آوری اطلاعات و شواهد لازم

دستیابی به نتایج لازم در رابطه با چگونگی انجام جرم و انگیزه آن (گاردنر[4]،1385: 114)

تشخیص اینکه آیا در حقیقت جرمی به وقوع پیوسته است یا خیر

تحقیق و بررسی در خصوص شیوه ارتکاب جرم

کاهش تعداد مظنونان برای دستگیری مجرم واقعی

شناسایی مجرم (سوانسون و همکاران،1381 :114)

فراهم آوردن یک گزارش علمی و قابل اعتماد برای مراجع قضایی، تحقیق کنندگان ، بازپرس ها، دادستان ها و سایر مراجع ذیصلاح (انصاری ، 1380 :180).

اعمال اصلی بررسی صحنه جرم

در هرصحنه جرم ، اعمالی در مورد هر شی، مدرک و آثار یافت شده صورت می گیرد؛ این اعمال عبارت اند از:

1-ارزیابی صحنه جرم؛ قبل از انجام هرکاری در صحنه جرم، کارشناس بررسی صحنه جرم برای اتخاذ تصمیم مناسب در رابطه با روند کار ، به ارزیابی صحنه جرم می پردازد.

2-مشاهده؛ مهم ترین جنبه بررسی صحنه جرم، مشاهده است. مشاهده به معنای دیدن و ثبت ذهنی شرایط صحنه و اشیای موجود درآن است.

3-ثبت (مستند سازی) و ضبط مدارک؛ این اقدام در بردارنده روش های مختلفی است که عبارت اند از ، ثبت مشاهدات به صورت کتبی، تهیه عکس، فیلم برداری از صحنه جرم و ترسیم کروکی.

4-جستجو؛ جستجو می تواند اولیه وثانویه باشد. جستجوی اولیه صحنه جرم، بیشتر دیداری است، در حالی که جستجوی های بعدی، به حرکت بیشتری نیاز دارد و شامل جابه جاکردن یا حتی برداشتن برخی از اشیا از صحنه می شود.

5- بازیابی؛ تعیین محدوده احتمال وجود شواهد و مدارک، یافتن شواهد و مدارک و برداشتن آن ها از صحنه جرم.

6- بررسی /تحلیل؛ تحلیل در دو مرحله مجزا انجام می شود. اولین مرحله، آزمایشگاه جنایی است که اشیای به دست آمده توسط متخصصان علوم جنایی بررسی و آزمایش می شوند؛ مرحله دوم، تجزیه و تحلیل خود صحنه جرم است (گاردنر،1385: 216-118).

مراحل مختلف بررسی صحنه وقوع جرم

1-محصورکردن صحنه جرم و محافظت از مدارک و شواهد داخل آن، به شرایط موجود درصحنه جرم بستگی دارد و لازم است وسعت آن کافی بوده و تمام ورودی ها و خروجی ها مسدود شود (شکل 1)

2- دور نگه داشتن مردم از صحنه با فاصله ای بیشتر، کنترل صحنه جرم و ایجاد مسير واحد براي ورود و خروج افراد؛

3- مستند سازی صحنه جرم شامل:

الف ) ترسیم کروکی

ب) عکسبرداری و فیلم برداری

پ) یادداشت برداری

ت) اخذ توضیحات شهود و بررسی انگیزه های احتمالی مجرم

4- اثربرداری و نمونه برداری

 

تجهیزات بررسی صحنه جرم

در بررسی صحنه جرم، از تجهیزات پیشرفته ای در جمع آوری مدارک وآثاراستفاده می شود که ازجمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

1-آزمایشگاه سیار یا خودروی حامل امکانات مورد نیاز برای حفظ صحنه جرم، مستند سازی، شناسایی آثار پنهان و نمونه برداری

2-دستگاه تولید کننده نور با طول موج های مختلف پولی لایت برای شناسایی اثر انگشت، کف دست و پا و لکه های غیرقابل مشاهده مثل خون، اسپرم و بزاق (تصویر شماره 2)

3-استفاده از امواج راداری نفوذی در زمین (GPR )، برای شناسایی محل دفن اجساد بدون خاکبرداری یا تخریب محل

4-فلزیاب، برای شناسایی آلات قتاله و گلوله و پوکه های پنهان

5- میکروسکوپ، برای رسیدگی به نمونه های بسیار جزیی مانند گرد و غبار، تکه های کوچکی از یک تهدید نامه، ذرات و بقایای ناشی از باروت، الیاف لباس، تراشه های رنگ، تارمو، الیاف گیاهی، الیاف مصنوعی، خاک و غیره.

در بررسی صحنه جرم و جمع آوری دلایل و مدارک جرم، توصیه شده است که پیش از یاداشت برداری ، تهیه کروکی و عکس از صحنه جرم، از دست زدن به اشیا و دلایل موجود در صحنه، یا جابه جایی آن ها جداً خودداری شود؛

در غیر این صورت احتمال دارد برخی از آثار جرم محو و ضایع شوند و برگشت آن ها به وضع اولیه غیر ممکن باشد. این توصیه، به دلیل اهمیت فوق العاده آن ، به قاعده طلایی شهرت پیدا کرده است (نجابتی، 1381: 122).

روشهای بررسی صحنه جرم برمبنای عوامل مختلفی از قبیل ماهیت، موقعیت، شرایط محیطی و طبیعی صحنه جرم ، پنج الگو اصلی برای جستجوی صحنه جرم وجود دارد. این الگوها عبارت اند از:

جستجوی دایره ای یا مارپیچ، خطی و نواری ، شبکه ای، منطقه ای و نقطه به نقطه (سوانسون و همکاران،1381 :114).

1ـ روش بررسی دایره ای یا چرخشی صحنه جرم: در این روش، کارشناس بررسی صحنه جرم در جهت موافق یا مخالف عقربه ساعت از یک نقطه

(که معمولاً در فضاهای مسقف در ورودی است) شروع به جستجوی آثار و مدارک باقیمانده در صحنه می کند و با یک حرکت منظم به کار خود ادامه می­دهد

تا به مرکز صحنه برسد. این روش، به طور معمول، توسط یک نفر و در صحنه هایی به کار برده می شود که در فضای باز قرارداشته و در آن مانعی وجود ندارد ( تصویر شماره 3 ) (سوانسون و همکاران،1381 : 116) .

رضا نهاوندی کارشناس بررسی و بازسازی صحنه جرم

2ـ بررسی خطی یا موازی صحنه جرم: بررسی خطی صحنه جرم، مستلزم تعیین خطوطی به طور افقی در محدوده تعیین شده برای بررسی است که یک یا چند نفر می توانند در امتداد آن خطوط اقدام به جستجوی صحنه کنند.

در این روش، کارشناس با تقسیم محیط صحنه به قسمت­های مساوی طولی، به صورت خطی از یک نقطه شروع به حرکت می کند تا به انتهای مسیر برسد و سپس از مسیر کناری به جستجوی مدارک پرداخته و به همین ترتیب

ادامه می دهد تا کل صحنه جرم به دقت بررسی شود. معمولاً از این روش زمانی استفاده می شود که صحنه به بررسی مجدد نیاز داشته باشد (تصویر شماره 4) (لی، 1383: 117).

: بررسی خطی یا موازی صحنه جرم

3ـ بررسی شبکه­ای صحنه جرم: گاهی اوقات با توجه به نوع جرم اتفاق افتاده و میزان آثار باقیمانده و همچنین افزایش دقت در کشف آثار و مدارک باقیمانده، نیاز است

که صحنه جرم از جهت ­های مختلف بررسی شود که در این صورت از روش شبکه ­ای استفاده می شود. روش شبکه ای، همانند روش خطی یا ستونی است

با این تفاوت که بررسی صحنه در این روش، از جهت­ های مختلف انجام می­ شود 

4. ^{بررسی ناحیه ای یا منطقه­ای صحنه جرم: این روش مستلزم تقسیم ناحیه یا منطقه وقوع جرم به چهار قسمت مجزا است}

5. ^{در این روش، کارشناس یا کارشناسان بررسی صحنه جرم}
6. ^{همانند روش دایره­ای، محیط صحنه را به قسمت­های مختلف تقسیم می کنند؛ با این تفاوت که ابتدا صحنه جرم به شکل مربع یا مستطیل تصور می­شود}
7. ^{و سپسبه قسمت­های کوچک تر تقسیم و شماره­ گذاری می­ شود. پس از آن، جستجو به ترتیب از قسمت یک شروع شده و تا آخرین قسمت ادامه می یابد}

 

روش نقطه به نقطه: در این روش، کارشناس، محل وقوع جرم را به شکل یک دایره تصور کرده و با ترسیم خطوط فرضی از محیط دایره به مرکز

^{آن را به قسمت­های مساوی (شش قسمت) تقسیم می کند. ا ز این روش به ندرت در بررسی صحنه جرم استفاده می شود}

 

تشخیص چهره و شناسایی مجرمین
رضا نهاوندی کارشناس بررسی و بازسازی صحنه جرم
رضا نهاوندی، کارشناس جرائم دادگستری
اولین وتنهامرجع کارشناسی قضایی مجهز به تجهیزات ویژه پردازش تصاویر صحنه جرم
تنها مرکز کارسناسی تست بیومتریک انسانی جهت مطابقت اخاص با مجرمین ثبت شده در تصاویر زمان وقوع جرم

گروه بررسی صحنه جرم

^{مطابق آیین نامه اجرایی حدود اختیارات، شرح وظایف و چگونگی بررسی صحنه جرم، گروه بررسی صحنه جرم از اشخاص مسئول و متخصصی تشکیل شده است}

^{که وظیفه قانونی و فنی بررسی و مستندسازی صحنه جرم را به عهده دارند. اعضای این گروه عبارت اند از: پزشک قانونی}

^{(در موارد قتل، خودکشی، مرگ مشکوک، ضرب و جرح و سایر موارد)،کارآگاهان و مأموران تحقیق، کارشناسان، متخصصان و تکنیسین های بررسی صحنه جرم اداره تشخیص هویت،}

^{از قبیل عکاس، تصویربردار، متصدیان قالب‏گیری، اثربرداری، انگشت‏ نگاری، امور رایانه، ترسیم کروکی و حسب مورد سایر کارشناسان. «سایر کارشناسان مذکور در ماده پیش گفته،}

^{افرادی از قبیل کارشناسان آتش نشانی، اورژانس، جرم شناس و روان شناس، برق، آب، گاز و شهرداری هستند که متناسب با نوع جرم، به تشخیص و دستور بازپرس در صحنه حضور می‌یابند».}

^{نظارت بر گروه بررسی صحنه جرم به عهده بازپرس است و رییس آن توسط بازپرس تعیین شده و در صورت ضرورت، سرپرستی گروه را به عهده خواهد گرفت.}

شناسایی مجرمین از روی فیلم دوربین مداربسته

اقدامات ضابطان دادگستری ناظر بر صحنه جرم

ضابطان عام و حسب مورد ضابطان خاص، به محض اطلاع از وقوع جرم در جرایم غیر مشهود، مراتب را به دادستان، پزشکی قانونی، پلیس آگاهی و تشخیص هویت

اطلاع داده و نسبت به محصور کردن و حفظ صحنه جرم اقدام می کنند.همچنین ‌ مرکز فرماندهی و کنترل نیروی انتظامی در صورت اطلاع از وقوع جرم، مراتب را برای

انجام اقدامات قانونی به کلانتری یا پاسگاه محل وقوع جرم اعلام می کند. در مواردی که بزه‏ دیده، متهم یا مظنون، نظامی باشند یا صحنه جرم محیط نظامی باشد،

در صورت تشخیص بازپرس، از فرمانده یگان مربوط برای حضور نماینده در صحنه جرم دعوت می شود.

 

وظایف و اختیارات گروه تشخیص‌هویت در صحنه‌ جرم

الف ) ارزیابی و بررسی مقدماتی صحنه جرم؛

ب ) مستندسازی صحنه جرم از قبیل یادداشت ‌برداری، عکس برداری، تصویربرداری و تهیه کروکی؛

پ ) اثربرداری و نمونه‌برداری از لایه‌های مختلف صحنه جرم؛

ت ) عکس برداری فنی در نماهای مختلف و از اعضای مختلف بزه‏ دیده و لباس ها و اشیای همراه بزه دیده؛

ث ) جمع‌آوری نمونه‌های زیستی و غیر زیستی به جامانده بر روی جسد یا مصدوم یا مجروح، صحنه جرم، آلت قتاله یا ضرب و جرح و صدمه روی بدن مظنونان احتمالی حاضر در صحنه جرم؛

ج ) جمع‌آوری، ثبت و ضبط علایم و اطلاعات ظاهری جسد و درج آن در فرم‌های مخصوص؛

چ ـ)انجام چهره‌نگاری براساس اظهارات شاهدان و مطلعان؛

ح ) عکس برداری و قالب‏گیری از آثار به جا مانده در صحنه جرم، نظیر ابزار، رد کفش، تایر خودرو و …؛

خ ) بررسی، عکس برداری، نمونه‌برداری، انگشت‌نگاری و جمع‌آوری تمام اطلاعات مربوط به اجساد ناشناس به جا‌مانده در حوادث و اتفاقات طبیعی و انسان‌ساخت به منظور تعیین و تأیید هویت آنان،

«نمونه برداری برای تعیین هویت اجساد ناشناس، با همکاری پزشکی قانونی و تشخیص هویت، تحت نظارت بازپرس انجام می شود»؛

د) بسته‌بندی، کُدگذاری آثار و مدارک جمع‌آوری‌شده و تحویل آن به آزمایشگاه‌های تشخیص هویت متناسب با نوع ادله در اسرع وقت؛

ذ ) هماهنگی و تعامل رییس گروه تشخیص‌ هویت با سایر اعضای گروه بررسی‌صحنه جرم.

وظایف و حدود اختیارات کارآگاهان نیروی انتظامی در صحنه‌ جرم

الف ) معاینه، بررسی و ارزیابی مقدماتی صحنه جرم؛

ب ) تحقیق از شاکی، شهود و مطلعان در حدود مقررات؛

پ ) دستگیری متهم یا متهمان و بازجویی از آنان برابر مقررات مربوط؛

ت ) تعامل، هماهنگی و تبادل اطلاعات با اعضای گروه بررسی صحنه جرم؛
ث ) تکمیل فرآیند تحقیق و پی جویی و اخذ نتایج اقدامات انجام شده توسط اعضای گروه بررسی صحنه جرم و ثبت در پرونده و گزارش به مقام قضایی.

وظایف و حدود اختیارات پزشک قانونی در صحنه‌ جرم
الف ) حضور در صحنه قتل، فوت مشکوک، خودکشی، حوادث منجر به مرگ و صحنه‌های مربوط به صدمات و جراحت های بدنی، روانی و تجاوزات جنسی مطابق با دستور بازپرس؛

ب ) معاینه اولیه شخص برای بررسی علایم حیاتی یا تأیید مرگ؛

پ ) معاینه ظاهری جسد و در صورت نیاز، نمونه برداری برای کمک به تعیین هویت، علت و نحوه حدوث واقعه و جمع‏آوری مدارک و بررسی شواهد در حوادث فردی و جمعی؛

ت ) تخمین زمان وقوع مرگ؛

ث ) تعیین تقدم و تأخر زمان فوت یا سایر صدمات بدنی اشخاص؛

ج ) تفکیک جراحت ها و صدمات قبل و پس از مرگ؛

چ ) مطابقت آلات و ادوات کشف شده با جراحت ها و صدمات موجود در بدن قربانی؛

ح ) کمک به بازسازی صحنه جرم در صورت لزوم؛

خ ) نظارت بر نحوه انتقال جسد؛

د ) جمع آوری نمونه های زیستی به جامانده بر روی قربانی یا متهم؛

ذ ) جمع آوری نمونه های غیر زیستی از صحنه جرم که در تعیین علت فوت موثر باشد؛

ر ) جمع آوری سایر ادله ای که در تعیین علت و نحوه فوت موثر باشد( آیین نامه اجرایی حدود اختیارات، شرح وظایف و چگونگی بررسی صحنه جرم، 1396).

 

رضا نهاوندی

متخصص جرمیابی در تصاویر

کارشناس بررسی صحنه جرم

واژه های كليدي:

صحنه جرم اولیه، صحنه جرم ثانویه، بررسی صحنه جرم، تشخیص هویت.

ارجاعات:

آیین‏ نامه اجرایی حدود اختیارات بررسی صحنه جرم ، 1396.

انصاری، ولی الله(1380). کشف علمی جرایم. چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.

سوانسون ،ر. چارلز؛ نیل سی، چاملین وتری تو، لئونارد (تحقیقات جنایی(1381).

ترجمه مهدی نجابتی؛ رضا پرویزی و اصغر شفیعی نیک. چاپ دوم. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی

هنری(1383). راهنمای صحنه جرم. ترجمه سید مرتضی خدائیان و صدیقه زند اکبری. چاپ اول. تهران: معاونت آگاهی ناجا

شناسایی مجرمین از روی فیلم دوربین مداربسته

رصفحه رسمی جرائم خاص در اینستاگرام ی

نرم افزار زوم پلاک خودرو از روی فیلم

وبسایت تخصصی جرائم خاص

تشخیص پلاک تار

جرائم خاص برنامه افزایش کیفیت فیلم دوربین مداربسته